Hoe verloopt het afstudeerproces in het hoger onderwijs?

Aan het einde van je opleiding beoordeelt de examencommissie of je de benodigde kennis, inzichten en vaardigheden hebt om succesvol af te studeren. De specifieke afstudeerprogramma’s kunnen variëren per opleiding.

Afstuderen aan de universiteit

Tijdens de afstudeerfase van een universitaire opleiding voer je een wetenschappelijk onderzoek uit. De exacte vorm hiervan hangt af van je opleiding. Het onderzoek kan bijvoorbeeld bestaan uit:

Je zult je onderzoek vastleggen in een afstudeerscriptie en deze mogelijk presenteren.

Afstuderen aan een hbo-opleiding

Om af te studeren aan het hbo dien je alle tentamens met succes te hebben afgelegd, evenals het afsluitende examen. De opleiding bepaalt het afstudeerprogramma, wat kan bestaan uit beroepsopdrachten en een afstudeerstage. Het afsluitende examen kan variëren en bijvoorbeeld een literatuuronderzoek, bachelorscriptie of portfolio omvatten.

Normaal gesproken wordt het examen beoordeeld door je dagelijkse begeleider en een onafhankelijke examinator. Bij stages wordt je beoordeeld door zowel een examinator van de onderwijsinstelling als een begeleider bij de stageorganisatie.

Beoordeling en toezicht op stage en scriptie

Je afstudeerwerk wordt beoordeeld door de examinator, vaak een docent. De examencommissie van de opleiding houdt toezicht op dit proces, zij zijn verantwoordelijk voor tentamens en examens.

In de onderwijs- en examenregeling (OER) van je opleiding vind je informatie over de inhoud van de afstudeerrichtingen en welke kennis, inzichten en vaardigheden je moet hebben na voltooiing van je studie.

Cum laude afstuderen aan hbo of universiteit

Cum laude afstuderen betekent dat je je studie met uitmuntende resultaten afrondt. Het betekent letterlijk ‘met lof’. De specifieke eisen voor cum laude afstuderen verschillen per onderwijsinstelling. Dit kan bijvoorbeeld inhouden dat al je tentamens in één keer zijn behaald met een gemiddelde beoordeling van minstens 8.0. De regels voor cum laude afstuderen staan beschreven in de Onderwijs- en examenregeling (OER) van je instelling of de regels en richtlijnen van de examencommissie.

Het is ook mogelijk om cum laude te promoveren op onderzoek. De voorwaarden hiervoor worden meestal vastgelegd in het promotiereglement van de universiteit. Dit reglement wordt door elke universiteit zelf opgesteld, waardoor regels en criteria voor cum laude promoveren kunnen variëren tussen instellingen.

Bezwaar maken bij de examencommissie

Mocht je het oneens zijn met het verloop van je afstudeerproces, dan kun je een klacht indienen bij de examencommissie van je opleiding. Als je het niet eens bent met de beslissing van de examencommissie, heb je de mogelijkheid om in beroep te gaan bij het College van Beroep voor de Examens (CBE).

Welke titel mag je gebruiken na het behalen van een graad?

Nadat je je studie aan de universiteit hebt afgerond, kun je de titels Bachelor of Master gebruiken. Na het voltooien van een hbo-opleiding is het ook mogelijk om de titel Associate Degree te voeren. Indien je een doctoraat hebt behaald, mag je de titel doctor gebruiken.

Titels na afronding van een hbo-opleiding

Na het succesvol voltooien van een hbo-opleiding kun je de volgende graden verkrijgen:

  1. Na het afronden van een associate degree-opleiding: associate degree (Ad);
  2. Na het voltooien van een bacheloropleiding: Bachelor (B);
  3. Na het behalen van een masteropleiding: Master (M);
  4. Na het afronden van een postinitiële masteropleiding (een opleiding die je volgt na een master): Master;
  5. Na het afronden van een bacheloropleiding op het gebied van landbouw en natuurlijke omgeving of techniek: ingenieur (ing.);
  6. Na het afronden van alle andere bacheloropleidingen in het hbo: baccalaureus (bc.).

Indien je een graad hebt behaald volgens het oude systeem, mag je deze graad blijven gebruiken.

Hogescholen hebben de mogelijkheid om aan de titels Bachelor of Master specifieke termen toe te voegen die zijn opgenomen in de regeling voor titulatuur in het hoger onderwijs. Hierbij kun je denken aan toevoegingen zoals Master of Business Administration (MBA) of Bachelor of Social Work (BSW).

Titels na afronding van een universitaire opleiding

Na het succesvol afronden van een universitaire studie kun je de volgende graden verkrijgen:

  1. Na het voltooien van een bacheloropleiding: Bachelor (B);
  2. Na het afronden van een masteropleiding of een postinitiële opleiding: Master (M);
  3. Na het voltooien van een masteropleiding op het gebied van landbouw en natuurlijke omgeving of techniek: ingenieur (ir.);
  4. Na het voltooien van een masteropleiding op het gebied van recht: meester (mr.);
  5. Na het afronden van alle andere masteropleidingen: doctorandus (drs.).

Afhankelijk van het vakgebied kan aan de graad de toevoeging ‘of Arts’ of ‘of Science’ worden gedaan. Bijvoorbeeld: Bachelor of Science (BSc) of Master of Arts (MA).

Titels na het behalen van een doctoraat

Na het behalen van een doctoraat kun je de volgende titels voeren:

  1. Doctor (dr.);
  2. Doctor honoris causa (dr.h.c.).
  3. Doctor of Philosophy (PhD);

Hoogleraar

Hoogleraren mogen de titel professor gebruiken. Dit is ook van toepassing op voormalige hoogleraren die vrijwillig om gezondheidsredenen zijn gestopt, evenals hoogleraren die na het bereiken van de leeftijdsgrens eervol ontslag hebben gekregen. Het gebruik van de titel Professor is echter geen academische graad.

Eredoctoraat

De titels doctor honoris causa of dr.h.c. (eredoctoraat) zijn eretitels. Deze worden toegekend aan individuen die buitengewone prestaties hebben geleverd op wetenschappelijk of andere gebieden, zoals de politiek.

Plaatsing van de titel voor of achter je naam

Je kunt je titel aan je naam toevoegen door de afkorting te gebruiken. De volgende titels plaats je vóór je naam: dr.; bc.; ing.; drs.; mr.; ir.. Alle andere titels plaats je achter je naam.

Titels voor specifieke (geregistreerde) beroepen

Personen met specifieke geregistreerde beroepen mogen eveneens een titel voeren. Dit geldt bijvoorbeeld voor accountant-administratieconsulenten (titel: AA) en registeraccountants (titel: RA). Deze titels mogen alleen worden gevoerd als je in het accountantsregister bent ingeschreven. Dezelfde regel geldt voor de aanduidingen ‘accountancy’ en ‘accounting’.

Indien je wilt weten of iemand met een bepaald beroep een titel heeft behaald, kun je contact opnemen met de betreffende beroepsvereniging.

Onrechtmatig gebruik van een titel

Het is niet toegestaan om een titel te voeren die je niet hebt behaald. Voor het onrechtmatig voeren van een titel kan een geldboete worden opgelegd, met een maximum van € 4.350.