In het onderwijsveld worden de termen ‘passend onderwijs’ en ‘inclusief onderwijs’ vaak door elkaar gebruikt, maar ze hebben verschillende betekenissen en implicaties. In dit artikel leggen we uit wat passend onderwijs en inclusief onderwijs precies inhouden, hoe ze van elkaar verschillen, en wat de doelen en voordelen van beide benaderingen zijn.

Wat is passend onderwijs?

Passend onderwijs is een concept dat in Nederland in 2014 werd geïntroduceerd met de Wet passend onderwijs. Het doel van passend onderwijs is ervoor te zorgen dat alle leerlingen, ongeacht hun specifieke onderwijsbehoeften, een plek krijgen op een school die hen de ondersteuning kan bieden die ze nodig hebben.

• Individuele aanpak: Passend onderwijs richt zich op het bieden van maatwerkoplossingen voor elke leerling. Dit betekent dat scholen verplicht zijn om te kijken naar wat een leerling nodig heeft en hun onderwijsaanbod daarop aan te passen.
• Ondersteuningsstructuren: Scholen werken samen in samenwerkingsverbanden om ervoor te zorgen dat er voldoende expertise en middelen beschikbaar zijn om leerlingen met verschillende behoeften te ondersteunen.
• Reguliere en speciale scholen: Passend onderwijs kan plaatsvinden in zowel reguliere als speciale scholen, afhankelijk van wat het beste past bij de behoeften van de leerling.

Wat is inclusief onderwijs?

Inclusief onderwijs gaat een stap verder dan passend onderwijs. Het streeft naar een onderwijssysteem waarin alle leerlingen, ongeacht hun achtergrond of behoeften, samen naar dezelfde scholen gaan en in dezelfde klassen zitten.

• Gelijke kansen: Inclusief onderwijs is gebaseerd op het principe dat alle kinderen recht hebben op gelijke kansen en dat ze samen moeten kunnen leren en opgroeien.
• Aanpassing van het systeem: In plaats van de leerling aan te passen aan het onderwijssysteem, past inclusief onderwijs het onderwijssysteem aan de leerling aan. Dit betekent dat scholen hun structuren, methoden en middelen aanpassen om alle leerlingen te kunnen verwelkomen en ondersteunen.
• Diversiteit als norm: Inclusief onderwijs ziet diversiteit als een waardevolle bijdrage aan de leeromgeving en streeft ernaar om verschillen tussen leerlingen te omarmen en te benutten.

Verschillen tussen passend en inclusief onderwijs

Hoewel zowel passend onderwijs als inclusief onderwijs erop gericht zijn om leerlingen met verschillende behoeften te ondersteunen, zijn er enkele belangrijke verschillen tussen de twee benaderingen.

• Benadering van ondersteuning:
  • Passend onderwijs richt zich op het vinden van een geschikte plek voor elke leerling, wat kan betekenen dat sommige leerlingen naar speciale scholen gaan.
  • Inclusief onderwijs streeft ernaar dat alle leerlingen samen in reguliere scholen worden opgevangen, ongeacht hun behoeften.
• Doelstelling:
  • Passend onderwijs heeft als doel om ervoor te zorgen dat elke leerling de ondersteuning krijgt die hij of zij nodig heeft om zich te ontwikkelen.
  • Inclusief onderwijs heeft als doel om een inclusieve samenleving te bevorderen waarin iedereen gelijke kansen krijgt en mee kan doen.
• Aanpassing:
  • Bij passend onderwijs wordt de onderwijsaanpak aangepast aan de behoeften van de leerling.
  • Bij inclusief onderwijs wordt het hele onderwijssysteem aangepast om toegankelijk te zijn voor alle leerlingen.

Voordelen van beide benaderingen

Zowel passend onderwijs als inclusief onderwijs hebben hun eigen voordelen, afhankelijk van de context en de specifieke behoeften van de leerlingen.

Voordelen van passend onderwijs

• Maatwerk: Leerlingen krijgen onderwijs dat specifiek is afgestemd op hun individuele behoeften en mogelijkheden.
• Expertise: Door samenwerkingsverbanden kunnen scholen expertise delen en beter inspelen op de behoeften van leerlingen.
• Flexibiliteit: Scholen hebben de mogelijkheid om verschillende onderwijsarrangementen te bieden, zowel in reguliere als speciale settings.

Voordelen van inclusief onderwijs

• Gelijke kansen: Alle leerlingen krijgen dezelfde kansen om zich te ontwikkelen in een inclusieve omgeving.
• Sociale cohesie: Leerlingen leren van jongs af aan om samen te werken en te leven met mensen die anders zijn dan zijzelf, wat bijdraagt aan sociale cohesie.
• Voorbereiding op de samenleving: Inclusief onderwijs bereidt leerlingen beter voor op een diverse samenleving waarin iedereen mee kan doen.

Samenvatting van de verschillen en voordelen

Hier is een overzicht van de belangrijkste verschillen en voordelen van passend en inclusief onderwijs:

• Verschillen:
  • Passend onderwijs:
    • Individuele aanpak
    • Ondersteuning kan plaatsvinden in zowel reguliere als speciale scholen
    • Doel is maatwerk voor elke leerling
  • Inclusief onderwijs:
    • Alle leerlingen samen in reguliere scholen
    • Onderwijssysteem wordt aangepast aan de leerling
    • Doel is een inclusieve samenleving bevorderen
• Voordelen:
  • Passend onderwijs:
    • Maatwerk
    • Expertise door samenwerkingsverbanden
    • Flexibiliteit in onderwijsarrangementen
  • Inclusief onderwijs:
    • Gelijke kansen
    • Sociale cohesie
    • Voorbereiding op een diverse samenleving

Conclusie

Passend onderwijs en inclusief onderwijs zijn twee verschillende benaderingen met elk hun eigen doelstellingen en voordelen. Passend onderwijs richt zich op maatwerkoplossingen voor individuele leerlingen, terwijl inclusief onderwijs streeft naar een onderwijsomgeving waarin alle leerlingen samen kunnen leren, ongeacht hun achtergrond of behoeften. Beide benaderingen dragen bij aan het ondersteunen van leerlingen met diverse onderwijsbehoeften, maar de keuze voor de ene of de andere aanpak hangt af van de context en de specifieke behoeften van de leerlingen. Door de verschillen en voordelen van beide benaderingen te begrijpen, kunnen ouders, leerkrachten en beleidsmakers beter geïnformeerde beslissingen nemen over hoe zij het beste onderwijs kunnen bieden aan alle leerlingen.